CIRI-CIRI PEMBINAAN TAMADUN.

CIRI-CIRI PEMBINAAN .

TAMADUN

• a) Wujudnya petempatan & ruang lingkup geografi
• Ciri paling asas tentukan tamadun sesebuah masyarakat

• Konteks moden “negara”

• Tamadun mula – petempatan kecil ( kaw strategik ) – bandar / pekan maju – negeri – wilayah - negara

• Cth : Tamadun Rom ( meliputi Rom Timur & Rom Barat )

• Cth: Tamadun Islam ( Mekah – Madinah )

• Cth : Tamadun Melayu ( Melaka
• b) Jangka hayat yang panjang & peningkatan kualiti hidup
• Bina tamadun- masa panjang

• Kenapa panjang ?????

• Ibn Khaldun – 100-120 tahun – ada lebih lama

• Penting perubahan dalam tamadun – perubahan bagaimana ?????????

• Perubahan kebendaan
• Perubahan bukan kebendaan

• Kenapa perubahan berlaku ????

• Faktor dalaman – pertambahan penduduk, penemuan baru, perselisihan dalam masyarakat, pemberontakan / revolusi dalam masyarakat

• Faktor luaran – lingkungan alam sekitar, peperangan, pengaruh budaya masyarakat lain, perpindahan agama

• Cth : China (terdapat beberapa dinasti yang berjaya kekalkan pemerintahan beberapa abad – Dinasti Tang (300 thn)

• Cth : Jepun – Regim Tokogawa (268 thn)

• Cth : Tamadun Melayu

• setiap dinasti ada sumbangan sendiri terhadap pembinaan tamadun berkenaan
• c) Sistem kepercayaan & amalan beragama
• Agama juga penting dalam pembinaan tamadun – apakah peranan agama ??????

• Sebelum beragama – manusia hidup tanpa beragama – kepercayaan – animisme

• Kemudian lahir agama – lebih jelas tentang pentingnya tamadun dalam beragama
• Tamadun India

• Dewa Langit ( Dyaus )
• Dewa Matahari ( Surya )
• Dewa Sungai Saraswathi (Saraswathi )
• Dewa Bumi ( Prithvi )
• Dewa Brahma ( Pencipta )
• Dewa Visnu ( Memelihara )
• Dewa Siva ( Pemusnah )

· Tamadun China dan Jepun

• Konfucianisme

• Buddha

• Taois

· Tamadun Islam

• Ajaran Islam

• d) Kemajuan dalam ilmu pengetahuan dan teknologi
• Dua pencapian penting tentukan perubahan kehidupan manusia – kemajuan ilmu pengetahuan & teknologi – tahap kemajuan juga berdasarkan dua perkara ini

• Banyak tamadun besar & awal berkembang kerana kemajuan ilmu pengetahuan & sains

• Cth : Mesir – piramid

o China – dakwat & kertas

o Islam – ilmu pengetahuan

§ pelbagai bidang

• e) Sistem pemerintahan & organisasi sosial
• Penting terutama yang tersusun – berperanan melengkapkan proses mengurus negara & masyarakat supaya lebih sempurna

• Terdapat pelbagai sistem pemerintahan & organisasi sosial dalam sesebuah tamadun
• Cth ; demokrasi – Tamadun awal Greek & Yunani – dicetuskan oleh Socrates, Plato & Aristotle

• Cth : sistem pentadbiran pusat & wilayah – Tamadun China – yang menyokong pemerintahan beraja

• Cth : sistem pengagihan kuasa – Tamadun Islam – juga ada sistem pemerintahan tersendiri
• f) Sistem ekonomi & perbandaran
• Saling bersangkutan dalam mempengaruhi perkembangan tamadun

• Ibn Khaldun sangat pentingkan bandar dalam perkembangan tamadun

• Konsep”umran” – bandar – gambara tiada tamadun tanpa bandar sebab ?????

• Bandar berkembang – dari hasil perubahan ekonomi sesuatu masyrakat – ekonomi berasaskan perindustran, pertanian, perdagangan –kaitkan dengan petempatan & ruang geografi
• bukan bandar – masyarakat berpindah randah – ekonomi sara diri – tiada petempatan kekal & sukar bangunkan bandar – kemajuan sukar dicapai
• g) bahasa(tulisan), seni dan kesusasteraan
• Penting dalam tamadun – sebagai identiti sesuatu bangsa & masyarakat kepada dunia luar

• Sistem tulisan penting untuk rekod & gambarkan tahap intelektualisme masyarakat berkenaan

• Cth : masyarakat Sumeria “cuneiform” – bukti Tamadun Sumeria pernah wujud dahulu
• Bahasa – alat mengembangkan ilmu pengetahuan, seni dan sastera

• Tanpa bahasa & tluisan – ilmu pengetahuan tidak dapat disebarkan

• Luas penggunaan sesuatu bahasa – lingkungan pengaruhnya semakin kuat – bahasa Inggeris

• Seni dan sastera – gambarkan tahap inteletualisme sesebuah masyarakat
• Cth ; karya falsafah – Socrates & Plato

· ( Tamadun Greek )

• Karya falsafah – Konfucius ( China )

• Karya sastera – Hikayat Seribu Malam

· ( zaman Abbasiyyah – Islam )

• 2.2. Konsep Kitaran

· Bagaimanakah sesuatu tamadun itu boleh lahir ???

· Apakah ciri-ciri tamadun itu membawa kepada kelahiran dan perkembangan tamadun ????

• Apakah yang wujud dalam tamadun ????

• Apakah kandungan pengisian tamadun ??

• Ibn Khaldun

• Sesuatu pencapaian – tamadun- asas

· ( daruriyah) & keperluan (haji’iah) di sempurnakan

• Suatu peringkat penyempurnaan – segala keperluan manusia

• Seluruh tamadun berkisar tentang

· negara, bandar, sistem sekonomi dll * - dibahagikan fenomena material & fenomena spritual

• Kenapa penting untuk tahu apa yang terkandung dan apa yang wujud dalam tamadun ??????

· Kerana

· Penelitian pada apa yang wujud dan apa yang terkandung

· di dalam sesebuah tamadun adalah penelitian pada

· pembinaan,perkembangan dan kemerosotan tamadun

· malah bangun dan jatuhnya sesebuah tamadun itu sangat

· dipengaruhi oleh :-

• Asas & sumber yang mendasari pembinaannya

• Hubungan2 yang menghasilkan perkembangan itu

• Aspek2 yang diberikan penekanan dalam perkembangan dan juga kemerosotannya

· Bagaimana gerak tamadun berlaku sama ada menurut hukum kanun atau pola-pola

· Teori Kemajuan

• Paling popular – diperkatakan oleh tokoh2 zaman renaisance

· Teori Kemunduran

• Dari segi falsafah – teori kemajuan merupakan ciri modernisme yang utama

• Segala sesuatu digerak ke arah kepentingan masa depan belaka

• Kemajuan sains & teknologi memberi sumbangan besar dalam pembinaan tamadun manusia – namun ada ciri negatif

· Teori Pengulangan Abadi

• Kemajuan kadang kala berselang seli dengan kemunduran dan begitulah seterusnya

· Pola Pusingan Kosmik Yang Berulang

• Pemikiran ini dikesan seawal tamadun Mesopotamia & Mesir

• dikaitkan dalam bentuk hubungan perasaan diri dengan fenomena alam

• Cth – pusingan matahari & bulan

- musim-musim pertanian

· Pola Sekali Pusingan Besar

• Berkembang dalam tradisi Cina & Hindu

· Agama Hindu

• Doktrin tentang kalpa / pusingan besar
• Setiap kalpa mengandungi 4 yuga (zaman)
• Kritayuga –
• Trerayuga –
• Dvaparayuga –
• Kaliyuga -

· Ajaran Tao

• Kitaran kosmik yang bersifat dualisme

• Dikenali Yin-Yang

• Yang – unsur positif & lelaki spt matahari, langit & api

• Yin – unsur negatif & perempuan spt bumi, bulan & air

• Perlu ada keharmonian antara kedua & perlu berganti-ganti

· Doktrin Wu-xing/ Lima Unsur /Five Elements / Lima Kuasa / Five Powers

• Tanah, kayu, logam, api & air

• Berlaku kitaran alam yang abadi dalam proses menuju kesempurnaan

• Falsafah yang menekankan proses perubahan & penggantian daripada suatu unsur kepada unsur lain

• Atau kepada satu kuasa kepada kuasa lain
• Teori kitaran dinasti (China)

o Perang rebut kuasa

o Perang rebut kuasa

§ Perang rebut kuasa

· Pola Pusingan Budaya

• Perbincangan dan penilaian ini sangat bergantung pada kerangka teori perkembangan tamadun oleh beberapa orang sarjana

· Sarjana-sarjana yang menggunakan analogi ini bagi memperlihat-kan naik dan jatuh tamadun adalah:

• Ibn Khaldun,
• Arnold Toynbee,
• Malik Bin Nabi,
• Spengler,
• Spencer,
• Quigley dll.
• POLYBUS (201-120 SM) – pemikir Rom

• Melalui pola pusingan budaya – setiap kerajaan atau tamadun tertakluk kepada hukum pusingannya

- kelahiran

- kebangkitan

- puncak

- keruntuhan

• Ibn Khaldun (1332-1406M) – bapa sosiologi Islam

• teori kitaran sejarah – tamadun sesuatu bangsa akan melalui empat tahap :-

- tahap awal / kelahiran

- tahap bandar / umran

- tahap mewah kompleks

- tahap kemunduran yang membawa kejatuhan

• Huraian Teori Kitaran Ibn Khaldun
• Tahap awal / kelahiran

• Dicirikan oleh perasaan asobiyah –

· didorong oleh persamaan yang wujud dari

· segi bangsa, budaya dan kepentingan

• Manusia secara semula jadi “man is a

· social animal” – perlu wujud semangat

· asobiyah kerana ???

· 2) Tahap bandar / umran

• Dari semangat asobiyah – lahirkan suau kehidupan yang menetap yang lebih tersusun di bandar

• Sudah wujud masyarakat bandar – ada sistem pemerintahan & sistem ekonomi berasaskan pengeluaran & perdagangan

· 3) Tahap mewah kompleks

• Bandar atau negara sudah tersusun – kehidupan semakin maju dan mewah – kehidupan lebih kompleks

• Masyarakat mula dihinggapi budaya (decandent culture)

· 4) Tahap kemunduran / kejatuhan

• Budaya buruk akan sebabkan pelbagai kesan buruk

• Asobiyah longgar – manusia terpisah dalam kehidupan ikut kelas masyarakat & sosial

• Pemerintah & gol elit – lalai & mabuk kuasa – rakyat tertindas

• Berlaku perpecahan politik & sosial

• Lebih buruk abaikan agama & nilai-nilai moral
• Terbahagi kepada empat tahap.
• Setiap tahap ada ciri-cirinya tersendiri.
• Oswald Spengler dalam karyanya The Decline Of The West
  
  
• analogikan budaya dengan organisme dalam alam biologi

• Tamadun berkembang
• Teori kitaran (naik-jatuh)

• ARNOLD TOYNBEE (1889-1979)- ahli sejarah Inggeris

• Juga mengutarakan teori kitaran sama seperti Ibn Khaldun

• Tambahan faktor “challenge and respons” sebagai faktor penentu dalam pembinaan tamadun – cth : sekumpulan kecil gol elit yang berjaya mengatasi cabaran yang timbul

• Menambah juga tiga subfrasa kepada tahap kemunduran :-

- keretakan

- perpecahan

- kejatuhan

• Agama – penting untuk kelangsunagan sesebuah tamadun

• ALI SHARIATI (1933-1977) – sarjana sosiologi muslim

• Perkenalkan teori migrasi (hijrah)

• Sejarah hijrah Nabi Muhammad s.a.w sebagai rujukan
• MALIK BENNABI (1905-1973) – sarjana muslim

• Membahagikan kepada tiga tahap :-

• Masyarakat pra-tamadun ( mujtama’ qabl al-hadari)

• Masyarakat bertamadun (al- mujtama’ al-mutahaddir)

• Masyarakat pasca-tamadun ( mujtama’ ba’d al-hadari )
• Huraian Teori Malik Bennabi

· Masyarakat pra-tamadun ( mujtama’ qabl al-hadari)

• Belum mantap terhadap aspek kebendaan, idea & kemanusiaan

• Ada ciri penyembahan berhala, semangat kekabilahan kuat, diskriminasi gender, keterbatasan interaksi sosial

• Zaman jahiliyah pra-Islam

· Masyarakat bertamadun (al-mujtama’ al-mutahaddir)

• Kelahiran peringkat awal budaya baru berteraskan Islam

• Ada ciri seperti perluasan hubungan, kerjasama & interaksi sosial, cetusan idea-idea intelek, sistem politik, ekonomi dan sosial

• Zaman pasca-hijrah Huhajirin & Ansar

· Masyarakat pasca-tamadun(mujtama’ ba’d al-hadari)

• Meniti kejayaan cemerlang

• Sampai ke peringkat kejatuhan

• Ada ciri seperti kebekuan idea, pemusatan kuasa dan kepentingan, penyelewengan agama serta kecintaan terhadap kekayaan material & kemewahan

· Pascaperadaban

· Peradaban

· Praperadaban

· Dr. Akbar S. Ahmad

• Melihat jatuh bangun tamadun Islam bukan secara kitaran & bukan sebagai satu deretab sejarah yang linear

• Dilihat sebagai satu alunan yang menaik & menurun
• Kitaran alunan ombak

• Robert E.Park
  (dalam Hanapi Dollah, 1986:14-15)
• Sarjana-sarjana ini memberi tumpuan kepada manusia --- masing-masing meneliti dengan mendalam ciri-ciri yang wujud dalam setiap tamadun

• Peranan manusia penting – namun ada faktor-faktor lain yang mempengaruhi kelahiran, perkembangan dan kejatuhan sesebuah tamadun