RujukNota: SISTEM GEOMORFOLOGI

• SISTEM GEOMORFOLOGI

KONFIGURASI MUKA BUMI

-TABURAN DARATAN DAN LAUTAN

• KONSEP GEOMORFOLOGI

• PERKATAAN GEOMORFOLOGI BERASAL DARI BAHASA YUNANI

• GEO (BUMI),MORPHE (BENTUK),LOGOS (KAJIAN).INI APABILA DISAMBUNGKAN BERMAKSUD KAJIAN BENTUK BUMI. IA MERUPAKAN SATU BIDANG SAINS BUMI YANG MENGKAJI INTERAKSI ANTARA PROSES, FAKTOR DAN BENTUK DI PERMUKAAN BUMI SECARA SAINTIFIK

• GEOMORFOLOGI BERKAIT RAPAT DENGAN DISIPLIN-DISIPLIN SAINS BUMI SEPERTI BIDANG FIZIK, MATEROLOGI, KIMIA, GEOLOGI, PEDOLOGI, BIOLOGI, DAN SEBAGAINYA.

• DISIPLIN-DISIPLIN SAINS BUMI

• PROSES GEOMOFORLOGI

• IALAH SEMUA PROSES FIZIKAL, KIMIA, DAN BIOLOGI YANG BERTANGGUNGJAWAB MEMBENTUK, MEMPERKEMBANG, DAN MENGUBAH BENTUK MUKA BUMI ATAU PANDANG DARAT FIZIKAL SAMA ADA SECARA MAKRO ATAU MIKRO

• PROSES ENDOGENIK

• ADALAH PROSES YANG BERPUNCA DARI DALAM BUMI

• MAMPU MENGHASIL BENTUK MUKA BUMI

-PERGERAKAN TEKTONIK

-LIPATAN KERAK BUMI

-GELINCIRAN

-GEMPA BUMI

-IGNEUS

-METAMORFOSISME

• PROSES EKSOGENIK

• PROSES YANG BERLAKU DI LUAR BUMI ATAU DI PERMUKAAN BUMI

• DAPAT MENGUKIR DAN MENGUBAH BENTUK MUKA BUMI

-LULUHAWA

-HAKISAN

-PENGANGKUTAN DAN PEMENDAPAN

-GERAKAN JISIM

• ASTENOSFERA

• LAPISAN YANG PALING PENTING MEMPENGARUHI PERGERAKAN DALAMAN BUMI

• ADALAH LAPISAN SEPARIH CAIR YANG BERADA DI MANTEL BUMI

• TERDIRI DARIPADA CAIRAN BATUAN YANG AMAT PANAS YANG MENYEBABKAN WUJUDNYA TENAGA HABA YANG TINGGI SERTA ARUS-ARUS PEROLAKAN YANG BOLEH MENGGERAKKAN LAPISAN KERAK BUMI.KESANNYA WUJUD PROSES ENDOGENIK

• KEDUDUKANNYA

• PROSES ENDOGENIK

• PROSES OROGENESIS(PERLIPATAN)

• PROSES OROGENESIS ATAU PROSES PERLIPATAN KERAK BUMI YANG MENGHASILKAN BANJARAN GUNUNG LIPAT.PROSES INI BERPUNCA DARIPADA DAYA TOLAKAN YANG BERLAKU PADA ARAH YANG BERTENTANGAN YANG DI ALAMAI OLEH KERAK BUMI

• AKIBAT DAYA TOLAKAN DI KIRI DAN KANAN MAKA LAPISAN KERAK BUMI AKAN TERLIPAT MEMBENTUK BANJARAN GUNUNG YANG DISELANGI DENGAN LURAH ATAU LEMBAH.MISALNYA SISTEM GUNUNG LIPAT TUA DAN SISTEM GUNUNG LIPAT MUDA

• PEMBENTUKAN GUNUNG LIPAT

• 1. Apabila dua plat tektonik bergerak ke arah satu dengan yang lain dan bertembung, lapisan-lapisan batuan di kawasan pertemuan terlipat.

• 2. lapatan ini membentuk gunung lipat.

• 3. Gunung lipat terdiri daripada gunung lipat tua dan gunung lipat muda.

• 4. Antara gunung-gunung lipat tua di dunia termasuklah Banjaran Appalachian ( Amerika Utara), Banjaran Ural ( Asia), Banjaran Penines (Britain), Banjaran Herz, dan Perisai Kanada.

• 5. Antara gunung-gunung lipat muda di dunia termasuklah Gunung Rocky, Gunung Andes, Gunung Alps( Switzerland), Gunung Himalaya dan Gunung Atlas ( Afrika).

• 6. Bahagian yang naik, antiklin (lintap mungkum) membentuk gunung manakala bahagian sinklin ( lintap lendut) membentuk lembangan.

• PROSES GELINCIRAN
(SESARAN)

• PROSES GELINCIRAN ATAU SESARAN KERAK BUMI YANG MENGHASILKAN REKAHAN DI KERAK BUMI, LURAH GELINCIRAN SERTA GUNUNG BONGKAH.PROSES INI BERPUNCA DARIPADA DAYA HIMPITAN DAN TEGANGAN YANG DIALAMI OLEH KERAK BUMI.

• AKIBAT DAYA HIMPITAN DAN TEGANGAN INI MAKA ADA BLOK BUMI YANG TERANGKAT MEMBENTUK GUNUNG BONGKAH DAN ADA BLOK BUMI YANG JATUH MEMBENTUK LURAH GELINCIRAN.

• PERMUKAAN GUNUNG BONGKAH

• 1. Daya mampatan dan tegangan juga boleh menghasilkan rekahan atau gelinciran pada lapisan kerak bumi.

• 2. Rekahan atau sesaran yang berlaku menyebabkan sebahagian kerak bumi terjatuh dan menghasilkan lurah gelinciran.

• 3. Lurah gelinciran yang terbentuk di bawah paras mata air akan menghasilkan tasik lurah gelinciran seperti Tasek Albert, Tasik Tanganyika, Tasik Malawi, dan Tasik Rudolf di Afrika Timur.

• 4. Bahagian kerak bumi yang terangkat akan menghasilkan gunung bongkah (horst) seperti Gunung Hunsruck, Vosges dan Black Forest di kawasan Rhine Eropah.

• 5. Gunung bongkah mempunyai puncak yang hampir rata dan berceruh curam.

• PROSES IGNEUS
(GUNUNG BERAPI)

• Kejadian gempa bumi dan kegiatan gunung berapi terdapat di kawasan perlanggaran plat-plat tektonik.

• Perlanggaran plat-plat ini menyebabkan sebahagian plat terjunam dan mangma yang cair terkeluar.

• Magma yang menjadi sejuk dan membeku dalam lapisan kerak bumi dan membentuk bentuk-bentuk dalam bumi seperti daik, sil, lopolit, lakolit, pakolit, dan batolit.

• Magma yang mengalir ke atas permukaan bumi akan membentuk bentuk-bentuk jalar luar seperti gunung berapi dan dataran tinggi lava.

• Lava asid adalah likat, menyejuk, dan membeku dengan cepat. Lava jenis ini membentuk gunung berapi yang bercerun-curam dan membentuk kon.Contohnya Gunung Fuji(jepun), Gunung Mayon ( Filipina) dan Gunung Vesuvius ( Itali).

• Lava bes Kurang likat, menyejuk dan membeku dengan perlahan. Lava jenis ini dapat mengalir dengan jauh dan membentuk gunung berapi yang bercerun landai berbentuk perisai seperti Mauna Loa ( Hawaii) Dataran Tinggi Deccan (India)

• Letusan yang kuat akan memecahkan kemuncak dan membentuk sebuah kawah dan kaldera.

• Palam gunung berapi ialah tonggak batuan keras yang menonjol di bahagian tohong gunung berapi.

• PROSES EKSOGENIK

• PROSES
METAMORFOSISME

• MELIBATKAN PERUBAHAN KANDUNGAN KIMIA SESUATU JENIS BATUAN YANG BERADA DI DALAM BUMI APABILA IA TEKSTUR,STRUKTUR DAN MENERIMA HABA DAN TEKANAN YANG TINGGI

• AKIBATNYA BATUAN TERSEBUT AKAN MENGALAMI PENJELMAAN DAN AKAN BERTUKAR MENJADI PELBAGAI JENIS BATUAN YANG AMAT KERAS DAN BERNILAI TINGGI SEPERTI MARMAR,INTAN DAN PERMATA

• PROSES PENGANGKUTAN
DAN PEMENAPAN

• PENGANGKUTAN ADALAH PROSES PEMINDAHAN

• DALAM HAL INI BAHAN-BAHAN TERLULUHAWA ATAU TERHAKIS AKAN DIANGKUT OLEH AGEN-AGEN YANG BERGERAK SEPERTI AIR MENGALIR, ANGIN, CAIRAN GLASIER DAN OMBAK

• PROSES PENGANGKUTAN INI DIPENGARUHI OLEH TENAGA POTENSI DAN TENAGA KINETIK AGEN-AGEN YANG BERGERAK TERSEBUT

• SEKIRANYA HALAJU AGEN YANG BERGERAK MENJADI PERLAHAN, MAKA BAHAN YANG DIANGKUT A AKAN DIMENDAPKAN.SEMASA PROSES PEMENDAPAN AKAN BERLAKU PERUBAHAN TENAGA DARI KENETIK KEPADA POTENSI

• STRUKTUR BUMI

SIFAT FIZIK DAN KIMIA BUMI

• Struktur bumi iaitu sifat fizik dan kimianya ditentukan melalui kaedah seismologi atau analisis gelombang gempa bumi

• Gempa bumi menghasilkan gelombang P,S dan L

• Berdasarkan kaedah seismologi struktur bumi terdiri daripada 3 lapisan utama:

– Lapisan kerak bumi

– Lapisan mantel

– Lapisan teras bumi

• Lapisan-lapisan ini mempunyai sifat fizikal dan kimia yang berbeza

• Sifat fizik dikenal pasti melalui unsur seperti tekanan,suhu,ketumpatan dan halaju gelombang seismik yang melaluinya.

• sifat kimia bumi dikenal pasti melalui ciri-ciri komposisi kimia dan mineralogi yang terkandung di dalam setiap lapisan tersebut.-----gambar

• Lapisan kerak bumi

• Terletak paling luar dan menyelubungi mantel

• Lapisan ini terbentuk daripada bahan kurang tumpat dan terpisah dari mantel dan ketakselanjaran mohorivicic

• Ketebalan kerak bumi berubah-rubah mengikut tempat

• Kerak bumi lautan adalah lebih nipis dan berusia muda serta lebih tumpat berbanding kerak bumi yang terdapat di daratan atau benua.

• kerak bumi terdiri daripada 2 lapisan iaitu:

– Lapisan atas dikenali sebagai SIAL atau kerak benua

– Lapisan bawah dikenali sebagai SIMA atau kerak lautan

• Sempadan antara lapisan SIAL dan SIMA dipanggil ketanselajaran conrad

• Lapisan atas iaitu SIAL atau kerak benua terletak di atas.

• Lapisan ini terdiri daripada sekumpulan batuan yang cerah termasuk granit dan jenis igneus yang lain serta batuan mendak seperti batu pasir dan syal.

• Dari segi sifat kimia,lapisan ini kaya dengan silika dan aluminium

• Lapisan SIMA atau kerak lautan terletak di bawah SIAL mempunyai ketumpatan antara 2.8 hingga 3.1g/cm

• komposisi kimia utama terdiri daripada magnesium silikat dan besi.

• Jenis batuan utama SIMA adalah basalt

• Usia kerak lautan atau SIMA lebih muda berbanding kerak benua,maka ia tidak stabil dan mudah mengalami gempa bumi,gunung berapi dan lain-lain gerakan tektonik dalam bumi.

• Lapisan mantel

• Lapisan mantel merupakan lapisan kedua dalam struktur bumi.

• Isipadunya meliputi 82% daripada isipadu bumi

• Jisim mantel meliputi 68% daripada bumi dan lebih tumpat berbanding kerak bumi.

• Lapisan ini dipisahkan dari lapisan kerak bumi oleh ketakselanjaran mohorovicic.

• Lapisan ini dipisahkan dari lapisan teras bumi oleh ketakselanjaran Gutenberg.

• Bahagian atas mantel mengandungi lapisan batuan pejal dan kaya dengan basalt olivin,ultramafik dan proksin

• Ketebalan mantel ialah 2830km

• Terdapat juga zon astenosfera iaitu lapisan batuan yang separa cair dan likat kerana suhunya tinggi iaitu 1400c

• Di zon ini berlakunya arus-arus perolakan yang panas yang menghasilkan tenaga haba yang tinggi untuk membolehkan proses-proses tektonik seperti gempa bumi dan letusan gunung berapi berlaku.

• Antara jenis batuan utama yang dikeluarkan ialah xenolit yang banyak mengandungi mineral seperti olivine,enstatit dan diopsid.

• Komposisi kimia mantel juga kaya dengan unit yang 100% terdir daripada mineral olivin.

• Berasaskan data geofizik dan geokimia yang dikemukan oleh A.E.Ringwod adalah komposisi mantel terdiri daripada 4 jenis batuan ultrabes yang utama:

– Pirolit plagioklas

– Pirolit piroksen

– Pirolit garnet dan juga amfiolit.

• Jenis batuan ini kaya dengan silika oksida dan magnesium oksida