Dialek-dialek Melayu dan Dialektologi

PENDAHULUAN

Dialek-dialek Melayu dan Dialektologi:

Masyarakat Malaysia cukup sedar akan kepelbagaian dialek Melayu di wilayah negara ini. Dengan bertambah luas penyebaran televisyen dan filem, loghat-loghat Melayu semakin dikenal hingga loghat Jakarta pun tidak asing bagi penonton dan penggemar wayang gambar. Bahkan justeru perbezaan dialek yang dialek yang menjadi salah satu unsur pokok dalam perkembangan sastera, budaya dan humor Malaysia. Kononya, Hang Tuah dan para biduan Inderapura pula pernah memperkatakan perbezaan dialek daerah serta masalah sosioliguistik sezaman.

Secara perbandingan, penelitian terhadap dialek sosial merupakan satu gejala baru. Minat ahli-ahli bahasa pada amnya tertumpu pada perbezaan-perbezaan yang dikaitkan dengan daerah, yakni dialek-dialek geografi. Berdasarkan kesedaran bahawa unsur-unsur sosial memainkan peranan penting dalam penggunaan bahasa sehari-hari, ahli-ahli bahasa mula memberi perhatian pada perbezaan-perbezaan bahasa yang berkait rapar dengan masyarakat. Halliday (1968), misalnya, berdasarkan perbezaan yang terdapat dalam bahasa kepada dua faktor iaitu pengguna dan penggunaan. Mengikut beliau, variasi-variasi bahasa yang timbul, berkait dengan penggunanya (yakni dengan maksud variasi yang digunakan oleh seseorang penutur untuk sebahagian besar penggunaan bahasanya sehari-hari) ialah dialek , dan variasi yang berkaitan dengan penggunaan (dengan maksud variasi-variasi yang dipilih untuk digunakan pada situasi-situasi tertentu ialah register atau laras.

Dialek Sosial Dan Daerah: Pengenalan

Seperti yang telah disebutkan di atas, dialek adalah variasi bahasa yang dibezakan mengikut penggunanya: orang yang tinggal di Kelantan bercakap dialek Kelantan, sementara mereka yang tinggal di Negeri Sembilan mengunakan dialek Negeri Sembilan. Tiap-tiap dialek mempunyai ciri-ciri tersendiri yang membezakannya daripada dialek-dialek lain. Perbezaan bahasa juga dapat dilihat dari segi penggunaannya, kerana bahasa berbeza apabila fungsinya berbeza. Konsep register atau laras digunakan untuk memperkatakan bagaimana bahasa digunakan oleh penutur-penuturnya dalam kehidupan sehari-hari.

Persoalan perbezaan bahasa dari segi sosial (dalam erti yang luas) boleh dan telah dibuat berdasarkan berbagai-bagai segi. Quirk dan Greenbaum (1973), misalnya, semasa membicarakan variasi-variasi bahasa Inggeris telah menurunkan enam ciri utama (masing-masing dengan subjenisnya pula) berdasarkan faktor-faktor penentu seperti yang berikut: Daerah, pendidikan dan kedudukan sosial, tajuk, cara penyampaian, sikap, dan gangguan. Semua faktor ini menghasilkan ciri-ciri tertentu dalam penggunaan bahasa yang memisahkannya daripada variasi lain. Masing-masing dikenal dengan ciri-cirinya yang tersendiri. Dialek golongan terpelajar, misalnya, mengandungi struktur tersendiri dan digunakan dalam situasi-situasi tertentu. Variasi bahasa yang timbul berdasarkan sikap ialah variasi-variasi yang bentuknya ditentukan oleh sikap penutur terhadap pendengar/pembaca, bahasa yang sedang diperkatakan (tajuk) atau sebab-sebab perhubungan itu berlaku.

Dialek ialah variasi daripada satu bahasa tertentu yang dituturkan oleh sekumpulan penutur dalam sesebuah masyarakat atau komuniti bahasa. Dialek mempunyai bentuk tertentu, dituturkan dalam sesuatu kawasan tertentu atau oleh suatu kumpulan penutur tertentu. Keadaannya berbeza daripada bentuk bahasa yang standard dari segi sebutan, perbendaharaan kata dan tatabahasa. Walau bagaimanapun, perbezaan itu tidaklah besar sehingga ia boleh dianggap sebagai suatu bahasa.

Dialek bagi sesuatu bahasa itu dapat dibahagikan kepada dua, iaitu dialek daerah dan dialek sosial.

Dialek Daerah:

Antara satu dialek dengan dialek yang lain dalam satu bahasa terdapat beberapa perbezaan. Dalam sesuatu daerah yang luas, dialek-dialek berdekatan biasanya mempunyai lebih banyak persamaannya daripada yang letek berjauhan.

Kadang-kadang terdapat perbezaan yang amat ketara sehingga sukar bagi penutur-penutur memahami dialek yang dituturkan antara satu sama lain. Contoh, dialek Kelantan dengan Johor. Walau bagaimanapun, mereka tetap boleh menghubungi antara satu sama lain.

Antara faktor wujudnya dialek:

1. Keadaan geografi

2. Persekitaran pergaulan

3. Faktor politik

Dialek-dialek tempatan di Semenanjung Malaysia sebenarnya adalah daripada bahasa Melayu. Malah, dalam satu-satu dialek tempatan di Malaysia terdapat pula ideolak, iaitu kelainan pengucapan yang disebabkan oleh perbezaan individu dan kelainan stilistik. Hal ini terjadi kerana perbezaan konteks. Kesemua kelainan ini disebut dialek tetapi penuturnya masih dapat memahami pertuturan antara satu sama lain.

Dialek Sosial:

Dialek sosial disebut juga sebagai register atau laras bahasa, iaitu variasi bahasa yang berkaitan dengan penggunaan bahasa berkenaan. Laras bahasa merupakan variasi-variasi yang dipilih untuk digunakan dalam situasi tertentu dalam kehidupan sehari-hari.

Terdapat beberapa faktor-faktor yang menetukan pemilihan dan penggunaan sesuatu dialek sosial. antara faktor itu ialah:

1. Taraf pendidikan

2. Kedudukan sosial

3. Cara penyampaian

4. Sikap penutur

5. Gangguan

6. Latar belakang keluarga dan tempat tinggal

7. Fungsi-fungsi sosial perlakuan bahasa

8. Hubungan sosial dan peribadi

9. Bahasa yang diperkatakan

10. Aspek-aspek linguistik

education degrees, student education